فرهنگی - شعر و ادبیات

اقبال لاهوری (۱۲۵۶ – ۱۳۱۷) در کنار قالب‌های دیگر، علاقه‌‌مندی خاصی به دوبیتی‌سرایی دارد. دوبیتی‌های او زبان ساده، پرشور و تاثیرگذاری دارند. از نظر محتوا، طیف‌ گسترده و رنگارنگی دارند. از موضوعات عاشقانه تا موضوعات فلسفی، عرفانی، دینی و اجتماعی، و ستایش جایگاه انسان، خودشناسی،...

ترانه یا دوبیتی دوبیتی در پارسی دری به مانند رباعی یا چهارگانی گونه‌ای کوتاه‌سرایی است. در آغاز سرودهایی بوده ملحون با وزن هجایی که در دوران ساسانیان کاربرد داشته است. چنین است که دوبیتی را می‌توان حلقه پیوندی دانست میان شعر هجایی و عروضی. نظری...

رودکی را که نخستین رباعی‌سرای پارسی ‌دری دانسته‌اند، بیش‌‌تر رباعی‌ عاشقانه سروده است. با این حال، در رباعی‌های او توصیف طبیعت و موضوعات پند، اندرز و بیان بینش‌های حکیمانه نیز دیده می‌شود. رباعی صوفیانه سروده‌های شاعران اهل تصوف و عرفان است. چنین شاعرانی به پیمانه...

چهارگانی (رباعی) رباعی یا چهارگانی و دوبیتی یا ترانه گونه‌هایی از کوتاه‌سرایی در شعر عروضی پارسی‌دری‌اند که نسبت به قالب‌های دیگر ریشه درازتری دارند. با این حال، به مانند قصیده، غزل و مثنوی هیچ‌گاهی از گونه‌های مسلط شعری نبوده‌اند. رباعی و دوبیتی نسبت به غزل،...

زمان یک مفهوم پیچیده است، بسیار پیچیده، چه در اسطوره‌ها، چه در ادیان، چه در فلسفه و فزیک. با پیدایی تیوری نسبیت انشتین و فزیک کوانتوم این پیچیده‌گی هنوز بیش‌تر شده است. در فزیک کلاسیک زمان در همه جا یکسان است؛ اما در فزیک انشتین...

شعر به یک مفهوم، آفرینش زیبایی است در زبان بربنیاد تخیل که در نهایت به وسیله واژه‌گان هستی می‌یابد. واژه‌گان ابزار کار شاعرند. شاعر پیوند ذهنی و عاطفی خود با زنده‌گی و هستی را به‌وسیله واژه‌گان بیان می‌کند. زیبایی شعر به چه‌گونه‌گی بیان این پیوند...

خیام در ساقی‌نامه حافظ بازتاب اندیشه‌های خیام در کلیت شعرهای حافظ بسیار گسترده و چشم‌گیر است؛ اما اوج تجلی این اندیشه‌‌ها را در ساقی‌نامه حافظ می‌بینیم. ساقی‌نامه گویی فریاد سوگ‌وارانه شاعر است که دلی دارد داغ‌دار از بی‌وفایی‌های روزگار و اندوه ناپایداری جهان. با اندوه...

حافظ و کیش لذت جویبار کوچک زنده‌گی انسان، روزی به ریگ‌زار تفتیده مرگ می‌رسد و همان جا می‌خشکد. خیام و حافظ هردو از بی‌وفایی روزگار و زنده‌گی بسیار نالیده‌ و بر مرگ انسان‌ها مویه کرده‌اند. با این حال خیام و حافظ ما را به سوی...

ناپایداری جهان در شعر حافظ اندیشه‌های خیامی به گونه پراکنده در غزل‌های حافظ بازتاب دارند؛ اما گاهی هم در یک غزل رشته‌های گوناگون و رنگ‌رنگ چنین اندیشه‌هایی را می‌بینیم که با هم آمیخته‌اند. چنان‌که این جا در این غزل‌ تبلور به هم آمیخته‌ بخشی از...

در میان شاعران پس از خیام، حافظ گسترده‌ترین و ژرف‌ترین هم‌گونی و هم‌سویی اندیشه و بینش شاعرانه را با خیام نشان می‌دهد. شعرهایش با اندیشه‌های خیامی آمیخته است. این هم‌سویی در پاره‌ای از شعرهای حافظ یگانه‌گی اندیشه است که به تکرار آمده است. تفاوتی هم...