با فرا رسیدن زمستان و سردیهای روزافزون هوا در هرات، تا کنون بیشتر از چهارده معتاد در این ولایت جان باختهاند. شماری از معتادان مواد مخدر در این ولایت میگویند که آنان به دلیل سرد بودن هوا و بیم از دست دادن جانشان، به داخل شهر پناه گزیدهاند.
غلامنبی، باشنده قیصار ولایت فاریاب، به قول خودش هشت سال میشود که با این بلای خانمانسوز دست و پنجه نرم میکند. وی میگوید که جنگ، ناامنی، فقر و بیکاری پای او را به ایران کشاند و در مدت زمان چهار سال مسافرت در این کشور معتاد به مواد مخدر شده است. این باشنده قیصار که اکنون در جادههای هرات شب و روزش را سپری میکند، اعتیاد به مواد مخدر را سختترین بیماری میداند که زندهگی انسانها را به نابودی میکشاند. وی گاه به یاد سه فرزند و خانمش که از دو ماه به این طرف آنها را ندیده است، اشک میریزد، اما میگوید حالا دار و ندارش را در این مدت دود کرده و دیگر امیدی برای رسیدن به فرزندانش ندارد. غلامنبی در صحبت با روزنامه 8صبح میگوید که او در دوره قبلی طالبان سرگرم فراگیری علوم دینی بود، اما جبر روزگار این طلبه علوم دینی را به اعتیاد دچار کرده است. او با اشاره به دشواریهای دوران اعتیاد و سردی روزافزون هوا در این ولایت میگوید که تا کنون به علت سردی هوا چندین معتاد در مقابل چشمانش جان دادهاند.
تنها غلامنبی نیست که شب و روزش را در کنار جادههای شهر هرات میگذراند. با اندکی نزدیک شدن به این افراد، دیده میشود که مواد مخدر تمام وجود این افراد را فرا گرفته است و انرژی باقیمانده در بدنشان کمتر تاب مقاومت در برابر سردیهای زمستان را دارد.
محمد الکوزی بیش از چهل سال سن دارد. سه دختر، یک پسر و خانمش در ایران هستند و وی از مدتها به اینسو و پس از رد مرز شدن، از آنان خبری ندارد. محمد الکوزی با آنکه از خانواده و فرزندانش یاد میکند، اما میگوید که بیشتر از آنها، دغدغه این روزهایش پیدا کردن مواد مخدر از نوع شیشه است. الکوزی به روزنامه 8صبح گفت: «در روزهای نخست چرس استفاده میکردم، ولی حالا شیشه میزنم و دوا تزریق میکنم. با مشکلات زیاد پول اینها را پیدا میکنم. اما حالا با سرد شدن هوا، خیلیها فوت میکنند.»
در همین حال مسوولان شفاخانه مرکزی هرات با ابراز نگرانی از حضور گسترده معتادان در داخل شهر هرات میگویند که به علت سردی هوا احتمال میرود تلفات این افراد افزایش یابد. احمدشاه مشفق، متخصص طب عدلی شفاخانه مرکزی هرات، به روزنامه 8صبح گفت که تا کنون 14 مورد فوتی معتادان به مواد مخدر در این شفاخانه ثبت شده است. به گفته این متخصص طب عدلی، کاهش مقاومت وجود این افراد، سردی بیش از حد و نبود سرپناه در زمستان پیش رو، احتمال افزایش آمار تلفات را بیشتر کرده است.
مسوولان اداره محلی طالبان برای هرات اما میگویند که آنان برنامهای مشخص برای جمعآوری معتادان در این ولایت روی دست دارند و تا کنون بیش از 100 فرد معتاد به مواد مخدر را از روی جادههای شهر هرات جمعآوری کردهاند. رییس اداره اطلاعات و فرهنگ طالبان برای هرات به روزنامه 8صبح گفت که کمیسیون تشکیل شده از ادارات مختلف دولتی در این شب و روزها روی چگونهگی جمعآوری این افراد از سطح شهر کار میکند و در روزهای آینده معتادان را به یک مکان مشخص جهت درمان انتقال خواهد داد.
ولایت هرات به دلیل داشتن مرز مشترک با ایران و رد مرز شدن افراد مبتلا به مواد مخدر از این کشور، از ولایتهایی است که رقم درشتی از معتادان به مواد مخدر را در خود جا داده است. مقامهای حکومت طالبان آمار دقیق از معتادان در این ولایت ندارند، اما براساس آمار حکومت پیشین و نهادهای ترک اعتیاد در این ولایت، حدود 100 هزار معتاد به مواد مخدر که درصدی کمی از آنان را کودکان و زنان تشکیل میدهند، حضور دارند.
طالبان برای مبتلایان به مواد مخدر چه برنامهای دارند؟
با روی کار آمدن حکومت سرپرست طالبان، مسوولان در مراکز درمانی معتادان به مواد مخدر در هرات میگویند که نزدیک به 50 درصد روند خدماترسانی و درمان معتادان در این مراکز کاهش یافته است. مسوولان برخی از مراکز ترک اعتیاد به روزنامه 8صبح میگویند که بیشتر قراردادهای مواد غذایی و کمکهای مواد اولیه برای درمان معتادان اکنون متوقف شده است.
داکتر نوید، سرطبیب شفاخانه 140 بستر معتادان در هرات، با تایید این مشکلات میگوید با آنکه حضور معتادان در شهر بیشتر شده است، اما روند خدماترسانی برای معتادان مرد به علت کمبود مواد خوراکی و عدم تامین امتیازات داکتران به حالت تعلیق درآمده است. داکتر نوید تصریح میکند که پس از تحول اخیر و ایجاد حکومت سرپرست طالبان، اکنون تنها بسترهای زنان و کودکان معتاد برای درمان فعالیت میکند. او خاطرنشان میکند که 50 درصد خدمات و امکاناتی که از سوی حکومت برای درمان معتادان به مواد مخدر در این مراکز اختصاص یافته بود، اکنون پرداخت نمیشود. وی افزود: «بحث عمده نبود مواد غذایی و معاشات پرسونل است که پرداخت نمیشود و اینها از زمان حاکمیت طالبان متوقف شده است.»
همهساله با سرد شدن هوا، حکومت پیشین برنامههای جمعآوری و درمان معتادان از سطح شهر هرات را شدت میبخشید؛ اما مقامهای حکومت سرپرست طالبان در هرات تا کنون این برنامه را بهگونه رسمی آغاز نکردهاند.
فیروزاحمد بهزاد، فعال مدنی در هرات، میگوید که تداوم این روند در کنار افزایش آمار تلفات معتادان به مواد مخدر، میتواند بر وضعیت روحی و روانی شهروندان بهویژه کودکان تاثیرگذار باشد. بهزاد در صحبت با روزنامه 8صبح گفت که اداره محلی طالبان برای ولایت هرات باید گامهای عملی برای جلوگیری از افزایش آمار معتادان و همچنان کاهش تلفات آنها در فصل زمستان روی دست بگیرد. به باور وی هرچند تطبیق چنین برنامهها میتواند هزینه گزافی داشته باشد، اما برای جلوگیری از قربانیهای بیشتر جوانان معتاد به مواد مخدر، حکومت سرپرست طالبان ناگزیر است طرح جمعآوری و درمان آنان را روی دست بگیرد.
در همین حال نعیمالحق حقانی، رییس اطلاعات و فرهنگ طالبان برای هرات، هرچند میپذیرد که با حاکمیت طالبان در این شهر، بخش درمان معتادان نیز دستخوش تحولات جدی شده است، اما با ابراز نگرانی از آمار بلند تلفات معتادان در این ولایت میگوید که تلاشها در سطح محلی و مرکزی برای جلوگیری از تلف شدن آنها در فصل زمستان جریان دارد. آقای حقانی به روزنامه 8صبح گفت: «ما فعلاً با همکاری ادارات مختلف برای جمعآوری معتادان کار میکنیم و سپس برای جابهجا کردن این افراد در یک کمپ از بهر درمان اقداماتی روی دست گرفته میشود.»
سال گذشته نیز در فصل زمستان نزدیک به 110 معتاد به مواد مخدر به شمول چند خانم در هرات جان داده بودند. طالبان هرچند از آغاز برنامه جمعآوری معتادان به مواد مخدر در سطح شهرها خبر دادهاند، اما با گذشت نزدیک به چهار ماه از حاکمیتشان و همچنان نزدیک شدن فصل زمستان تا کنون این برنامه تنها در ولایت هرات، آن هم برای یک بار، عملی شده است. با این حال اکنون بیم آن میرود که با شدت سرمای زمستان، نبود برنامههای منسجم از سوی حکومت سرپرست طالبان و کاهش خدماترسانی صحی، سطح تلفات معتادان به مواد مخدر در کشور افزایش یابد.